ដោយ គឹម សាវតា
បច្ចុប្បន្ននៅក្នុងខេត្តមួយរបស់វៀតណាម នៅក្នុងភូមិភាគបូព៌ា ដែលវៀតណាមហៅថាខេត្ត «ប៊ិញ ភឿក» គឺជាផ្នែកមួយ នៃ ខេត្តទួលតាមោករបស់ខ្មែរ នាអតីតកាលមានស្រុកមួយឈ្មោះស្រុក «ឡុកនិញ» ដែលខេត្តនោះ ពុំមានអត្ថន័យអ្វីនៅក្នុងភាសាវៀតណាម នោះឡើយ ។ តែតាមការដំណាលរបស់ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យខ្មែរ បានដំណាលថា ពាក្យ ឡុក និញ គឺជនជាតិវៀតណាម និយាយល្អៀងពីពាក្យថា «លោកនេន» នៃ ភាសាខ្មែរតែប៉ុណ្ណោះ ។
នេះជាទឡ្ហីករណ៍អាចយកជាផ្លូវការបាន ព្រោះយើងឃើញមានឈ្មោះមួយចំនួន នៃ ខេត្ត ស្រុក ឃុំ និងភូមិរបស់វៀតណាម ដែលមិនមានន័យអ្វីក្នុងភាសាវៀតណាមទេ តែជាឈ្មោះ ដែលវៀតណាមហៅក្លាយពីភាសាខ្មែរ ដូចជាខេត្តព្រែកឬស្សី វៀណាមហៅថា កឹងធើ ក្លាយពីពាក្យខ្មែរថា «ត្រីគន្ធរ» ខេត្តកាម៉ាវ ក្លាយពីពាក្យខ្មែរថា «ទឹកខ្មៅ» សុកត្រាំងក្លាយពីពាក្យខ្មែរថា «ស្រុកឃ្លាំង» ជាដើម ។ ដូច្នេះពាក្យថា ឡុងនិញ ក៏ក្លាយពីពាក្យថា «លោកនេន» នេះផងដែរ។
ចំពោះពាក្យថា “លោកនេន» នេះ វិញ មានរឿងព្រេងខ្មែរមួយនៅក្នុងសៀវភៅប្រជុំរឿងព្រេងខ្មែរភាគទី ៥ ទំព័រទី១៨៩ ដល់ទំព័រទី ១៩៣ បានដំណាលថា «កាលពីយូរលង់ណាស់មកហើយ មានក្រពើញីមួយក្បាលឈ្មោះនាង ឱរ៉ៃ រស់នៅក្នុងអន្លង់មួយខាងមុខវត្តមហាលាភ ឃុំមហាលាភ ស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម ដែលមាន «លោកនេន» មួយអង្គជាអ្នកចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សា ។ ក្រពើនាងឱរ៉ៃមានមាថធំ និងមានមហិទ្ធិរិទ្ធិដ៏ធំអស្ចារ្យ មិនមានក្រពើណាផ្សេងទៀតមានមហិទ្ធិរិទ្ធិអាចប្រកួតយកឈ្នះពីគេបានឡើយ ។ ពេល «លោកនេន» អង្គនោះនិមន្តទៅបិណ្ឌបាតនៅទីណាៗ ក្រពើឱរ៉ៃតែងតែជូន «លោកនេន» អង្គនោះ ទៅជានិច្ច ។
ក្រពើនាងឱរ៉ៃអាចប្រែខ្លួនជាមនុស្សក៏បាន ។ នាសម័យថ្ងៃមួយ ក្រពើនាងឱរ៉ៃបានប្រែខ្លួនទៅជាមនុស្សហើយបានដើរចូលទៅក្នុងភូមិបានឮអ្នកស្រុកក្នុងភូមិនិយាយថា ក្រពើរបស់ «លោកនេន» ឈ្មោះឱរ៉ៃពិតជាធំមែន ប៉ុន្តែ មានក្រពើមួយក្បាលទៀតឈ្មោះ «សុព័ណ៌កាឡី» រស់នៅក្នុងអន្លង់សាឡី ភូមិជ្រោយថ្ម ឃុំចំបក់ ក្នុងស្រុកស្ទឹងត្រង់រិតតែធំជាងនេះទៅទៀត ។
ពេលនោះ មនុស្សម្នាក៏លើជាសំណួរថា បើក្រពើទាំងពីរធំដូចគ្នា ដូច្នេះយើងគិតថា បើមានការប្រកួតគ្នា តើក្រពើមួយណានឹងយកឈ្នះលើក្រពើមួយណា? ពេលនោះ អ្នកស្រុកខ្លះឆ្លើយថា ក្រពើនាងឱរ៉ៃពិតជាមិនអាចយកឈ្នះលើក្រពើសុព័ណ៌កាឡីបានឡើយ ។
ដោយឮសូរអ្នកស្រុកនិយាយបែបនេះ ធ្វើឱ្យក្រពើនាងឱរ៉ៃខឹងសម្បាររយ៉ាងខ្លាំង ហើយក៏សម្រេចចិត្តធ្វើដំណើរទៅរកក្រពើសុព័ណ៌កាឡី ដើម្បីល្បងឫទ្ធិគ្នា ។ ក្រពើឱរ៉ៃក៏ធ្វើដំណើរចាកចេញពីអន្លង់មហាលាភទៅរកក្រពើសុព័ណ៌កាឡី នៅអន្លង់សាឡី ដែលមានចម្ងាយជាច្រើនគីឡូម៉ែត្រ ។ លុះទៅដល់ពាមម្រេចក៏បានជួបតាយាយពីរនាក់ កំពុងអុំទូកកណ្ដាលទន្លេ ក្រពើនាងឱរ៉ៃដោយចង់រក្សាកម្លាំង ដើម្បីប្រយុទ្ធជាមួយគូបច្ចាមិត្តផង ទើបមានបំណងសុំដោយសារទូកយាយតាទាំងពីរអ្នកនោះ តែបានគិតថា បើខ្លួនៅជាក្រពើយ៉ាងនេះ នឹងមិនអាចសុំដោយសារទូកតាយាយទាំងពីរនោះបានឡើយ ព្រោះមនុស្សតែងតែខ្លាចសត្វក្រពើណាស់ ដូចនេះ មានតែក្រឡាខ្លួនជាមនុស្សទើបអាចសុំដោយសារគេបាន ថាហើយក្រពើនាងឱរ៉ៃក៏ក្លែងខ្លួនជានេន ហើយសុំដោយសារទូកយាយតានោះបានសម្រេច ។
ពេលនោះក្រពើ «លោកនេន» នាងឱរ៉ៃ មិនឱ្យតា និងយាយនៅកន្សៃទូកទេ ដោយឱ្យយាយតា នៅអង្គុយក្បាលទូក ហើយក្រពើ «លោកនេន» ជាអ្នកអុំ។ ទូកលឿនឡើងជាលំដាប់ដោយក្រពើ «លោកនេន» យកកន្ទុយជួយបក់បង្កើនល្បឿន ។ លុះទៅដល់គោលដៅហើយ ក្រពើ «លោកនេន» ក៏បានអូសទូកឡើងច្រាំង និងបោះបង្គោលចង់យ៉ាងជាប់ ការពារពេលប្រយុទ្ធគ្នាជាមួយក្រពើសុព័ណ៌កាឡី ពេលមានរលកខ្លាំងកុំឱ្យទូកនោះរសាត់ទៅបាត់ ។ លុះចងទូកបានស្រេចហើយ ក្រពើឱរ៉ៃក៏បានក្លាយខ្លួនជាក្រពើដូចដើម និងធ្វើការប្រយុទ្ធយ៉ាងស៊ីសាច់ហុតឈាមជាមួយក្រពើសុព័ណ៌កាឡី ទីបំផុតដោយក្រពើនាងឱរ៉ៃមានមហិទ្ធិរិទ្ធិខ្លាំងជាង ក៏ខាំត្រូវពោះក្រពើសុព័ណ៌កាឡីបណ្ដាលឱ្យក្ស័យ នៅពេលនោះទៅ ។
លុះបានទទួលជោគជ័យលើក្រពើសុព័ណ៌កាឡីរួចហើយ ក្រពើឱរ៉ៃក៏បានវិលត្រឡប់មកទីកន្លែងដើមវិញ ហើយតែងតែជូនដំណើរ «លោកនេន» ទៅគ្រប់ទីកន្លែង ដូចសព្វមួយដង។
ចំណេរថ្ងៃមួយក្រពើឱរ៉ៃបានជួយជាមួយនឹងក្រពើជាបច្ចាមិត្ត ដែលត្រូវប្រយុទ្ធជាមួយ ប៉ុន្តែ ក្រពើឱរ៉ៃគិតឃើញថា តើត្រូវយកនេនទៅទុកនៅទីណា? ប្រសិនបើទុក «លោកនេន» លើខ្នងយ៉ាងនេះ ពេលប្រយុទ្ធជាមួយបច្ចាមិត្ត នឹងអាចមានគ្រោះថ្នាក់ដក់ជីវិតមិនខានឡើយ ។
អាស្រ័យដោយមាននិស្ស័យជាសត្វតិរិច្ឆាន ខ្វះបញ្ញាជ្រាលជ្រៅក៏សម្រេចលេប «លោកនេន» ចូលទៅក្នុងពោះរបស់ខ្លួន ហើយទើបចេញប្រយុទ្ធជាមួយបច្ចាមិត្តទាំងឡាយនោះ ។ ក្រោយពីយកជ័យជំនះ លើបច្ចាមិត្តរួចហើយ ទើបក្រពើនាងោរ៉ៃបានខ្ចាក់ «លោកនេន» ចេញពោះវិញ តែ «លោកនេន» បានសុគតតាំងពីពេលនៅក្នុងពោះក្រពើម្លេះ ធ្វើឱ្យក្រពើនាងឱរ៉ៃកើតក្តីទុកសោក ក្សឹបក្សួលនិងមានវិប្បដិសារីយ៉ាងខ្លាំងដោយបានសម្លាប់អ្នកមានគុណរបស់ខ្លួនដោយផ្ទាល់យ៉ាងដូច្នេះ ។
នៅពេលព្រះសង្ឃ និងពុទ្ធបរិស័ទ បានធ្វើបុណ្យទក្ខិណានុប្បទានឧទ្ទិសកុសលប្រគេនវិញ្ញាណក្ខន្ធ ចំពោះព្រះសព «លោកនេន »រួចហើយ ថ្ងៃដែលបូជាព្រះសព ក្រពើនាងឱរ៉ៃក៏លូនចូលទៅក្នុងភ្លើងនោះ ដោយអំណាចកម្ដៅព្រះអគ្គី ក៏ឆាបឆេះក្រពើឱរ៉ៃរហូតដល់បាត់បង់ជីវិតពេលនោះទៅ ។
ការសន្និដ្ឋាន
ចំណុចវិជ្ជមាន៖
១. នៅក្នុងរឿងក្រពើ «លោកនេន» ឬ ក្រពើឱរ៉ៃ តាមផ្ទៃរឿងបានបង្ហាញថា ក្រពើ «លោកនេន» មានទីតាំងរស់នៅក្នុងស្រុកកោះសូទិន្ទ ខេត្តកំពង់ចាម ប៉ុន្តែ បានមកល្បងឫទ្ធិជាមួយក្រពើសុព័ណ៌កាឡី នៅម្ដុំភ្នំសុព័ណ៌កាឡី ដែលបច្ចុប្បន្ន ស្ថិតនៅក្នុងភូមិជ្រោយថ្ម ឃុំចំបក់ ស្រុកព្រែកប្រសព្វ ខេត្តក្រចេះ ។ ប៉ុន្តែ ក្រោយពេលសម្លាប់ក្រពើសុព័ណ៌កាឡីរួចហើយបានន័យថា ក្រពើ «លោកនេន» គឺជាស្ដេចក្រាញ់មួយក្នុងតំបន់នៃស្រុកកោះសូទិន្ទ ស្រុកស្ទឹងត្រង់ ក្នុងខេត្តកំពង់ចាម និងស្រុកមួយចំនួនទៀតក្នុងខេត្តក្រចេះ ដូចជា ស្រុកព្រែកប្រសព្វ ស្រុកសម្បូរ ស្រុកក្រចេះ ស្រុកឆ្លូង និងស្រុកស្នួលព្រមទាំងស្រុក «លោកនេន» ក្នុងខេត្តទួលតាមោក នៃ ដែនដីកម្ពុជាក្រោមផងដែរ ។ គឺក្រពើអាចទៅដល់គ្រប់ទីកន្លែងបានដោយគ្មានអ្វីមករំខានបានឡើយ ។
២. ក្នុងផ្ទៃរឿង ក៏បានបង្ហាញផងដែរថា ក្រពើឱរ៉ៃ តែងតែជូន «លោកនេន» ទៅបិណ្ឌបាត្រ ឬទៅកន្លែងផ្សេងទៀត ។ ដូច្នេះ «លោកនេន» អង្គនេះ អាចមានឱកាសនិមន្តបិណ្ឌបាត្រ ឬការងារផ្សេងទៀតតាមការនិមន្តរបស់ពុទ្ធបរិស័ទមកដល់តំបន់ដែលមានឈ្មោះថា «លោកនេន» ឬ «ឡុកនិញ» តាមភាសាវៀតណាមនេះ ផងដែរ ។
ទាំងក្រពើឱរ៉ៃដែ លហៅថាក្រពើ «លោកនេន» និង «លោកនេន» អង្គនេះ អាចមានសកម្មភាពអ្វីមួយដែលគួរឱ្យកត់សម្គាល់នៅទីនោះ ទើបមហាជនសន្មតឈ្មោះទីនោះថា តំបន់ក្រពើ «លោកនេន» ឬ «លោកនេន» រហូតមកទល់នឹងទឹកដីនៃខេត្តទួលតាមោក ត្រូវនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់វៀតណាម និងដោយវៀតណាមហៅថា «លោកនេន» មិនច្បាស់ក៏ក្លាយទៅជា «ឡុកនិញ» ដូច្នេះទៅ។
៣. យោងតាមប្រវត្តិសាស្ត្របានបញ្ជាក់ថា ទាំងខេត្តទួលតាមោក នាដែនដីកម្ពុជាក្រោមសព្វថ្ងៃ និងទាំងខេត្តក្រចេះនៃ ដែនដីព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាសព្វថ្ងៃ ក្នុងសម័យចេនឡា សុទ្ធតែស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ «ចេនឡាទឹកលិច» ឬ «ចេនឡាទឹក» កម្ពុជាក្រោម) ដូចគ្នា ។
៤. យោងតាមការស្រាវជ្រាវបានឱ្យដឹងថា ពាក្យ «ឡុកនិញ» មិនមានន័យអ្វីក្នុងភាសាវៀតណាមទេ ខុសពីពាក្យថា «លោកនេន» ក្នុងន័យភាសាខ្មែរ ។
៥. ស្រុកឡុកនិញ ដែលស្ថិតក្នុងទឹកដីមួយផ្នែកនៃខេត្តទួលតាមោក ដែលសព្វថ្ងៃវៀតណាមហៅថា ប៊ិញញឿក (BINH PHOUC) មានភូមិសាស្ត្រជាប់ជាមួយស្រុកស្នួលខេត្តក្រចេះទៀតផង ។
តាមភស្តុតាងខាងលើ និងយោងតាមប្រវត្តិនៃរឿងនិទាន ស្តីពីក្រពើនាងឱរ៉ៃ ឬក្រពើ លោកនេន»`នោះ យើងអាចបញ្ជាក់បានថា ស្រុកឡុកនិញក្នុងខេត្តទួលតាមោក នៃ ដែនដីកម្ពូជាក្រោម សព្វថ្ងៃនេះ មានឈ្នោះដើមថាស្រុក «លោកនេន» ។
សូមបញ្ជាក់ថា ខេត្តទួលតាមោក នៃ ដែនដីកម្ពុជាក្រោម ត្រូវបានសម័យវៀតណាមសាធារណរដ្ឋទីមួយ ដែលដឹកនាំដោយលោកប្រធានាធិបតី ងោ ឌិញយឹម និងសម័យវៀតណាមសាធារណរដ្ឋទីពីរ ដែលដឹកនាំដោយលោកប្រធានាធិបតី ង្វៀន វ៉ាន់ធីវ បំបែកចេញពីបីខេត្តគឺ ខេត្តបិញយឿង (BINH DUONG) ខេត្តបិញឡុង (BINH LONG) និងខេត្តភឿកឡុង ( PHUOC LONG) និងក្នុងសម័យវៀតណាមកុម្មុយនិស្តបច្ចុប្បន្នបានរួមមកជាខេត្ត២វិញ គឺខត្តប៊ិនយឿង និងខេត្តប៊ិញ ភឿក ៕
