ដោយ លី ឈូន
បើទោះជាស្ថិតក្នុងស្ថានភាពព្រួយបារម្ភនឹងជំងឺកូវីដ-១៩ ក្ដី ប្រឈមនឹងការខ្វះស្បៀងអាហារប្រចាំថ្ងៃក្ដី ក៏ស្ត្រីជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោម នៅប្រទេសថៃ បានពុះពារជំនះការលំបាករៀបចំពិធីអបអរសាទរទិវាសិទ្ធិនារីអន្តរជាតិ ៨ មិនា លើកទី ១១០ ដោយរលូន ។ ស្ត្រីជនភៀសខ្លួន វ័យចំណាស់ភាគច្រើនពួកគាត់មិនចេះអក្សរជាតិនោះទេ ហើយអ្នកខ្លះទៀតថែមទាំងមិនចេះអក្សរវៀតណាមទៀតផង ។ តែពួកគាត់មានបេះដូង ពោរពេញដោយភក្តីភាពក្នុងសង្គមគ្រួសារ និងភក្តីភាព ចំពោះមាតុភូមិកម្ពុជាក្រោម ។ ស្ត្រីជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោម ទាំងនោះសង្ឃឹមថា សារដែលពួកគាត់ ថ្លែងអំពីទុក្ខវេទនា ដែលពួកគាត់ទទួលរងនៅកម្ពុជាក្រោម និងពន្លឺសេរីភាព ដែលពួកគាត់កំពុងទទួលបាននេះ នឹងជ្រួតជ្រាបទៅដល់សហគមន៍ជាតិ សហគមន៍អន្តរជាតិ ពិសេសគឺបងប្អូនស្ត្រីខ្មែរក្រោម នៅឯស្រុកកំណើតកម្ពុជាក្រោម ។ សហគមន៍ជាតិសាទរ ចំពោះការខិតខំប្រឹងប្រែងបញ្ជូនសាររបស់ស្ត្រីជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោម ដោយលើកឡើងថា ការបញ្ជូនសារនេះ មិនមែនបានផលប្រយោជន៍សម្រាប់តែស្ត្រីជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោម ប៉ុណ្ណោះទេ តែជាតិកម្ពុជាក្រោមទាំងមូល ក៏ទទួលបាននូវផលប្រយោជន៍នេះដែរ ។
អម្បាញ់មិញ នេះ គឺជាសូរសៀងនៃបទគោរពដួងវិញ្ញាណក្ខន្ធវីរបុរសខ្មែរក្រោមដែលលាន់ឮឡើងនៅក្នុងបន្ទប់ដ៏តូចមួយនាជាយទីក្រុងបាងកក កាលពីវេលាល្ងាចថ្ងៃទី ៨ មិនាកន្លងទៅ ។ ក្នុងបន្ទប់ដ៏តូចចង្អៀតដែលក្រុមជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោមចាត់ទុកថាជាទីស្នាក់ការរបស់ពួកគេ និងជាមណ្ឌលអប់រំសិក្សាអក្សរសាស្ត្រខ្មែរ ដល់ក្មេង ៗ ជនភៀសខ្លួន និងក្មេង ៗ ចំណាកស្រុកនោះ គេឃើញមានស្ត្រីជនភៀសខ្លួនប្រមាណជា ៣០ រូបអង្គុយជាពីរជួរ នៅសង្ខាងតុទាប ដែលនៅលើតុមានរៀបចំ នំ ចំណី និងថូផ្កាលម្អផង ។
តាមសុន្ទរកថាបើកអង្គពិធីរបស់អ្នកស្រីប្រធានក្រុមជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោម អ្នកស្រី ឡឹម ធី ថៃ ដែលទើបតែចេះអក្សរជាតិតិច ៗ នៅពេលភៀសខ្លួនទៅប្រទេសថៃនោះ រៀបរាប់ឲ្យដឹងថា កម្មវិធីអប់អរសាទរទិវាសិទ្ធិនារី អន្តរជាតិលើកទី ១១០ ដែលពួកគាត់ធ្វើឡើងក្នុងកាលៈទេសៈ កំពុងរងសំពៀតដោយជំងឺកូវីដ ១៩ ជុំទិស និងការខ្វះខាតស្បៀងអាហារនោះ គឺក្នុងគោលបំណងបញ្ជូនសារទៅដល់ស្ត្រីខ្មែរក្រោម នៅឯកម្ពុជាក្រោម ឲ្យដឹងអំពីសិទ្ធិស្រ្តីបច្ចុប្បន្ន ៖ «ដូច្នេះថ្ងៃនេះ យើងមកដល់នេះហើយ យើងមានសិទ្ធិសេរីភាព យើងធ្វើទៅដើម្បីបង្ហាញឱ្យបងប្អូនស្រ្តីយើងក្នុងស្រុក ឲ្យស្គាល់ពាក្យថាសិទ្ធិនារី នឹងគេ» ។
ចំណែកស្ត្រីជនភៀសខ្លួនម្នាក់ទៀតមកពីខេត្តព្រះត្រពាំង ដែលវៀតណាមដាក់ឈ្មោះថ្មីថា ត្រា វិញ (Tra Vinh) គឺ លោកស្រីសឺន សុគន្ធា លោកស្រីមានរូបរាងស្គមល្មម ហើយថ្ងៃនេះ លោកស្រីមានអាការៈហេវហត់ជាងថ្ងៃធម្មតា ដោយសារលោកស្រីនិងស្ត្រីជនភៀសខ្លួនមួយចំនួនទៀត បានក្រោកតាំងពីព្រលឹមរៀបចំណីអាហារត្រៀមសម្រាប់ពិធីទិវាសិទ្ធិនារីអន្តរជាតិនេះ ។
ទោះជាហេវហត់យ៉ាងណាក្ដីលោកស្រីនៅតែខំឡើងបញ្ចេញនូវគំនិតរបស់ខ្លួន រំឭកទៅដល់ស្ត្រីមួយចំនួនដែលយល់ថាខ្លួនមិនអាចធ្វើអ្វីបានក្រៅពី ដាំស្លមើលថែកូននោះ ថាមិនមែនជាគំនិតទាន់សម័យទេ ៖ «សូមខន្តី អភ័យទោសផងអម្បាញ់មិញស្រពន់ជើងពេកដួលចា៎ ។ ខ្ញុំចង់និយាយថាតែងតែឮពាក្យរឿយ ៗ ថា ពីដើមមកបុរស ៗ ច្រើនតែងនិយាយឲ្យនារី ៗ ថា នោមមិនផុតពីកែង បង្វិលឆ្នាំងបាយមិនជុំ អីចឹងហើយខ្ញុំក៏សូមផ្ដាំទៅបុរស ៗ មួយចំនួន ព្រោះបុរសមួយចំនួនក៏គាត់លើកតម្កើងសិទ្ធិនារីដែរ តែមានបុរសមួយចំនួនគាត់បន្ថោកនារី អីចឹងហើយខ្ញុំសូមផ្ដាំទៅបុរសមួយចំនួន គួរផ្ដល់សិទ្ធិនិងគោរពសិទ្ធិដល់នារីផង» ។
រីឯស្ត្រីតវ៉ាដីធ្លីនៅឯខេត្តមាត់ជ្រូក ដែលវៀតណាមដាក់ឈ្មោះថ្មីអាង យ៉ាង (An Giang) ដ៏សកម្មម្នាក់គឺលោកស្រីនាង ហែមលោកស្រីលើកឡើងថា លោកស្រីឡើងថ្លែងលើវេទិកានេះ គឺដើម្បីឲ្យអ្នកស្រុក អ្នកភូមិលោកស្រី មើលឃើញថា មកដល់ទីនេះ លោកស្រីមានសិទ្ធិសេរីភាពនិយាយ មិនមែនដូចកាលនៅកម្ពុជាក្រោម គ្មានសិទ្ធិ ហាស្ដីនោះទេ ៖ «មិនដែលដឹងថាមកប្រទេសថៃនេះ មានសិទ្ធិនារីមានសិទ្ធិអីទេ ។ ខ្ញុំនៅខេត្តមាត់ជ្រូកនេះ ខ្ញុំអក្សរមួយតួក៏មិនចេះអ្វីក៏ខ្ញុំមិនចេះ ខ្ញុំចេះតែយកកម្លាំងពលកម្ម ឥឡូវមកនេះបានបងប្អូនកូនក្មួយបងប្អូនជីដូនជីតា ទាំងអស់ ដែលនៅជិតនៅឆ្ងាយដែលជួយដឹកនាំខ្ញុំឲ្យស្គាល់ថាអ្វីទៅជាសិទ្ធិនារីតែប៉ុណ្ណេះ ឯងក៏ខ្ញុំត្រេកអរខ្លាំងណាស់»។
វិលមកជួបស្ត្រីនៅខេត្តព្រះត្រពាំងថែមមួយរូបទៀ ដែលធ្លាប់រងការជិះជាន់សង្កត់សង្កិន ពីសំណាក់របបកុម្មុយនិស្តុវៀតណាម គឺលោកស្រីគីម ធីឡើយ ។ លោកស្រីមានជំនឿថា ឱ្យតែស្ត្រីខ្មែរក្រោមពុះពារតស៊ូនោះ នឹងបានទទួលនូវសិទ្ធិសេរីភាពពេញលេញដូចជាស្ត្រីនៅប្រទេសជឿនលឿនដទៃទៀតអីចឹងដែរ ៖ «សូមបងប្អូនទាំងអស់គ្នាយើងជាស្ត្រីយើងត្រូវតែតស៊ូ ទីមួយយើងតស៊ូបើមេម៉ាយយើងត្រូវចិញ្ចឹមកូន ពីរយើងត្រូវតែតស៊ូបីយើងអត់ឃ្លានយ៉ាងណាក៏ដោយ យើងត្រូវតែឈានទៅមុខតស៊ូជានិច្ចដើម្បីស្វែងរកសិទ្ធិសេរីភាព ។ ស្ត្រីទោះបីមនុស្សមេម៉ាយក៏ដោយ មនុស្សចាស់ក៏ដោយ មនុស្សក្មេងក៏ដោយ ឲ្យតែយើងមានសតិបញ្ញា ស៊ូ តស៊ូ គង់តែសម្រេចបាននូវអ្វី ៗ តាមចិត្តប្រាថ្នា »។
មានគំនិតនិងមិនខុសពីស្ត្រីមុន ៗ ប៉ុន្មានទេ ស្ត្រីមេម៉ាយ កូនបី មួយរូប ដែលធ្លាប់តតាំងប្រឆាំងនឹងរបបកុម្មនីស្តុក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ព័ទ្ធវត្តព្រែជាប់ ក្នុងស្រុកជ្រោយញរខេត្តឃ្លាំង ចាប់ភិក្ខុសង្ឃអ្នកបង្រៀនអក្សរសាស្ត្រខ្មែរ ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ មួយព្រះអង្គផ្សឹក កាលពីឆ្នាំ ២០១៣ គឺលោកស្រី លី ធីសាវ៉ូន ។ លោកស្រីលើកឡើងថា ការតស៊ូមតិ គឺគេធ្វើទៅតាមចំណេះរបស់គេ អ្នកមានចំណេះប៉ុណ្ណាធ្វើប៉ុណ្ណឹង ដើម្បីសិទ្ធិសេរីភាពទាំងអស់គ្នា គង់តែបានសម្រេចតាមការព្យាយាមមិនខាន ៖ «ស្រុកខ្ញុំនៅព្រៃជាប់ យួនក៏បានធ្វើបាបខ្ញុំកៀបសង្កត់ខ្ញុំ បានជាខ្ញុំភៀសខ្លួនដល់ប្រទេសថៃ ។ មកដល់ប្រទេសថៃឥឡូវបានបងប្អូនយើងជួយអបអរសាទរទាំងអស់គ្នាដែរ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនចេះនិយាយទេ តែខ្ញុំអាចតស៊ូបានខ្ញុំអាចតស៊ូបានចា៎ »។
ចំណែកអតីតប្រធានក្រុមជនភៀសខ្លួនខ្លួនខ្មែរក្រោម ពីរអាណត្តិ ក្នុងសម័យកូវិដ កន្លង លោកស្រី យឿង ធី កង លោកស្រីរំឭកថាសព្វថ្ងៃនេះ ខ្មែរក្រោមមានអង្គការសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ជាបង្អែកនិងមានអង្គការជាតិ អង្គការអន្តរជាតិច្រើនទៀតគាំទ្រដល់ការតស៊ូមតិ របស់ខ្មែរក្រោម ដូច្នេះសូមខ្មែរក្រោមដែលមានទុក្ខវេទនាព្រោះការបំបិទសិទ្ធិសេរីភាព ពីសំណាក់អាជ្ញាធរវៀតណាម ត្រូវតែក្រោកឡើងតស៊ូ បើមិនក្រោកឡើងតស៊ូទេ ជីវិតខ្មែរក្រោម នឹងត្រូវបាត់បង់សិទ្ធិសេរីភាពជារៀងរហូត ៖ «នាងខ្ញុំសូមសំណូមពរ ទៅដល់ឪពុកម្ដាយយុវជនខ្មែរក្រោមយើងគ្រប់ជំនាន់ ត្រូវគេធ្វើបាបនោះឥឡូវមកដល់ពេលនេះហើយ យើងត្រូវតែក្រោកឡើងទាមទារ អាហ្នឹងយើងមានសិទ្ធិសេរីភាពទាមទារ។ ឥឡូវនេះ ប្រសិនបើយើងធ្វើមិនបានប៉ុណ្ណឹងទេ រហូតដល់តកូនតចៅយើង របបកុម្មុយនិស្តុយួនវានៅតែធ្វើបាបជានិច្ច មិនឈប់ឡើយ»។
បែកទៅឯលោកអធិបតីនៃអង្គពិធី លោកគឹម គិន ឯនោះវិញ លោកជាជនភៀសខ្លួនមកពីខេត្តព្រះត្រពាំង លោកគ្មានអ្វីក្រៅពីការពោលពាក្យសរសើរដល់ទឹកចិត្តរបស់ស្ត្រីជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោម ដែលមិនលះបង់ការតស៊ូរបស់ខ្លួន តាំងពីនៅដែនដីកម្ពុជាក្រោមរហូតដល់ទីនេះ ៖ «កម្មវិធីរៀបចំឡើងយ៉ាងអធិកអធម្មនេះ ខ្ញុំបាទនៅទីនេះដែលជាព្រឹទ្ធាចារ្យពិនិត្យមើលទៅទ្រឹស្ដីរបស់បងប្អូនស្ត្រីជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោមយើង មានភាពក្លាហាន មោះមុតតស៊ូក្នុងឆាកជីវិត។ ខ្ញុំក៏សូមអរគុណដល់ស្ត្រីជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោមយើងដែលរៀបចំកម្មវិធីនេះឡើង» ។
ការលើកឡើងទាំងនេះ ធ្វើស្របក្នុងឱកាសស្ត្រីជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោមក្នុងប្រទេសថៃប្រារព្ធពិធីអប់អរសាទរទិវាសិទ្ធិនារីអន្តរជាតិ ៨ មិនា លើកទី ១១0 (ឆ្នាំ១៩១១- ២០២១) ដែលធ្វើនៅទីស្នាក់ការក្រុមជនភៀសខ្លួនក្រោម នាជាយក្រុងបាងកក កាលពីថ្ងៃទី ៨ មីនាកន្លងទៅនេះ។
ឆ្លើយតបនឹងការលើកឡើងទាំងនេះកញ្ញាយ៉ាង ធីនឿន ដែលជាអ្នកគ្រូបង្ហាត់សិល្បៈនៅក្នុងសហគមន៍ក្រុមជនភៀសខ្លួនក្រោម ។ កញ្ញាលើកឡើងថា ពិធីនេះធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណង បញ្ជូនសារទៅដល់ស្ត្រីខ្មែរក្រោម ព្រោះថា ភាគច្រើនស្ត្រីខ្មែរក្រោម នៅឯកម្ពុជាក្រោម មិនបានសិក្សារៀនសូត្រ ជ្រៅជ្រះដូចស្ត្រីជនជាតិ ដទៃនៅទីក្រុងនោះទេ ហេតុហ្នឹងហើយស្ត្រីខ្មែរក្រោមទាំងនោះ ច្រើនតែពឹងផ្អែកវាសនាចំពោះចំពោះស្វាមី ឬ អ្នកដទៃ ។
អ្នកគ្រូសិល្បៈរូបនេះបន្តទៀតថា ការពឹងផ្អែកអ្នកដទៃបែបនេះ គឺខុសហើយបច្ចុប្បន្នស្ត្រី ក៏មានសិទ្ធិស្មើនឹងបុរស ហើយអាចធ្វើអ្វី ៗ បានគ្រប់យ៉ាងតាមលទ្ធភាព និងសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន តែក៏មិនត្រូវធ្វើឱ្យហួសដែនកំណត់ខ្លួនជាស្ត្រីខ្មែរនោះដែរ៖«ស្ត្រីខ្មែរក្រោមយើងភាគច្រើនពួកគាត់គិតថាមិនមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រាន់ទេ ព្រោះថាតាំងតែពីដើមមកតាំងពីជំនាន់ចាស់ ៗ មកពួកគាត់តែងតែគិតថាកូនជាស្រីធំឡើងគាត់នឹងរៀបការទៅរស់នៅជាមួយខាងប្ដីហើយខាងប្ដីជាអ្នកធ្វើការចិញ្ចឹម។ តែបច្ចុប្បន្ននេះ ទស្សនៈបែបហ្នឹងគឺបានផ្លាស់ប្ដូរអស់ហើយ ស្ត្រីយើងមានសិទ្ធិស្មើគ្នាដូចនឹងបុរសដែរ» ។
ទាក់ទិននឹងការប្រារព្ធពិធីទិវាសិទ្ធិនារីអន្តរជាតិលើកទី ១១០ របស់ស្ត្រីក្រុមជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោមនេះ ប្រធានកិច្ចការស្ត្រីនៃសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម អ្នកស្រីសឺង ធីនិត លើកឡើងថា ការប្រារព្ធពិធីនេះមិនត្រឹមតែបានផលប្រយោជន៍ចំពោះតែស្ត្រីជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោមប៉ុណ្ណោះទេ តែវាជាផលប្រយោជន៍សម្រាប់ស្ត្រីខ្មែរក្រោម និងជាតិខ្មែរក្រោមទាំងមូលផងដែរ ៖ «ពួកគាត់ទាំងអស់គ្នាដែលនាំគ្នាខំធ្វើនេះ គឺជាសារមួយបញ្ជូនទៅឱ្យបងប្អូនស្ត្រីខ្មែរយើងនៅកម្ពុជាក្រោមយើងហ្នឹងឲ្យដឹងខ្លួនថាយើងមានសិទ្ធិប៉ុណ្ណា ត្បិតអីនៅស្រុកយើងហ្នឹងគេគាបសង្កត់សិទ្ធិគ្រប់បែបយ៉ាងទាំងអស់យើងមិនអាចរេខ្លួនរួចទេ ។ អីចឹងហើយបើពួកយើងនៅខាងក្រៅនេះ មិនជួយទេណា ពួកគាត់នៅខាងក្នុងនោះនឹងមិនដឹងផ្លូវអ្វីទេ។ អីចឹងវាជាពិធីមួយសំខាន់ណាស់សម្រាប់ជួយដល់ស្ត្រីខ្មែរនៅកម្ពុជាក្រោមយើងចា៎»។
បច្ចុប្បន្ននៅក្នុងប្រទេសថៃ មានស្ត្រីជនភៀសខ្លួនក្រោម និងក្រុមគ្រួសារទៅពីគ្រប់ខេត្តខណ្ឌនៃទឹកដីកម្ពុជាក្រោម មានខេត្តព្រះត្រពាំង ឃ្លាំង ពលលាវ ក្រមួនស និងខេត្ត មាត់ជ្រូក ជាដើម មានមនុស្សប្រមាណជាជាង ២០០ នាក់ កំពុងសុំសិទ្ធិជ្រកកោន ជាមួយហ្នឹងឧត្ដមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជនភៀសខ្លួន ដែលហៅកាត់ថា UNHCR ។ ជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្រោមទាំងនោះ ចំនួន ៧០% ត្រូវបាន UNHCR ផ្ដល់សិទ្ធិជ្រកកោនជាជនភៀសខ្លួន ឯចំនួន ២០% ទៀតUNHCR កំពុងពិចារណាថាតើ ត្រូវផ្ដល់សិទ្ធិជ្រកកោនជាជនភៀសខ្លួន ឬ មិនផ្ដល់នោះ រីឯចំនួន ១០% ទៀតនោះពួកគាត់ត្រូវបាន UNHCR បដិសេធមិនផ្ដល់សិទ្ធិជ្រកកោនជាជនភៀសខ្លួនឲ្យឡើយ ព្រោះមិនភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ បញ្ជាក់ថាពួកគាត់ត្រូវរងការជិះជាន់ បំបិទសិទ្ធសេរីភាព ពីសំណាក់អាជ្ញាធរវៀតណាម៕ លី ឈូន ៕
