អត្ថបទទស្សនរបស់ប្រិយមិត្ត ក្រោមចំណងជើងថា «រាត្រីក្រៀមក្រំចិត្ត ថ្ងៃឆ្លងឆ្នាំចាស់ផ្លាសចូលឆ្នាំថ្មី របស់ចិន និង យួន» ។ ដោយអត្ថបទដើម សរសេរជាភាសាយួន ដូច្នេះ ក្រុមការងារវិទ្យុសំឡេងកម្ពុជាក្រោម សូមបកប្រែក្រៅផ្លូវការជាភាសាខ្មែរ ជូនប្រិយមិត្តអ្នកអានជនជាតិខ្មែរ បានយល់ពីសេចក្តីនៃអត្ថបទនោះ ដូចតទៅនេះ៖
ដោយពុំមានអ្នកណាម្នាក់ មកជជែកលេងជាមួយខ្ញុំសោះ នៅរាត្រីថ្ងៃទី ៣០ ខែ ១២ (តាមប្រតិទិនចន្ទគតិរបស់ចិន និង យួន) ទើបខ្ញុំសរសេរជាអត្ថបទបទនេះ ក្នុងឱកាសឆ្នាំថ្មី ដើម្បីសម្ដែងនូវមនោសញ្ចេតនាដ៏សែនក្រៀមក្រំរបស់កុលបុត្រខ្មែរក្រោម ដែលបានឃ្លាតឆ្ងាយពីមាតុភូមិដ៏កំសត់ ។ ភ្ជាប់មកជាមួយ នឹងបទចម្រៀងភាសាយួន ដែលមានឃ្លាមួយច្រៀងថា «គ្មានយប់ណាដែលងងឹតជាងរាត្រីថ្ងៃទី ៣០» ឡើយ ប៉ុន្តែ ប្រហែលជាមានមនុស្សតិចតួចណាស់ ដែលយល់ថា «ទឹកចិត្តក្រៀមក្រំរបស់ខ្មែរក្រោម គឺ រឹតតែខ្មៅងងឹតជាងរាត្រីថ្ងៃទី ៣០ នេះ ទៅទៀត» ។
បើទោះជាពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីនេះ មិនមែនជាពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំរបស់ខ្មែរក្រោម ក៏ដោយ ។ ប៉ុន្តែ អាស្រ័យដោយមាតុភូមិកម្ពុជាក្រោម នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ កំពុងស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រង និងត្រួតត្រារបស់រដ្ឋាភិបាលអាណានិគមយួន នោះ ជាហេតុធ្វើឲ្យខ្មែរក្រោម ទោះតិច ឬ ច្រើន ក៏ត្រូវទទួលយកឥទ្ធិពលវប្បធម៌ នៃពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំរបស់វៀតណាម ខ្លះដែរ ដូចជា ពួកគេ បានឈប់រៀន ឬ បានសម្រាកពីការងារ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃនៃពិធីបុណ្យចូឆ្នាំថ្មីនេះ ។
ក្នុងពេលរង់ចាំទទួលអបអរឆ្នាំថ្មី ខ្ញុំក៏ចាប់ផ្តើមទូរស័ព្ទ ជូនពរឆ្នាំថ្មីទៅដល់ក្រុមគ្រួសារ មិត្តភក្តិ៍ និងបណ្តាសមមិត្ត ដែលធ្លាប់រៀនជាមួយគ្នា ក្រោមដំបូលសាលារៀននៃរបបសង្គមនិយម ឬ របបកុម្មុយនិស្តយួនក្រហម ។ បើកទំព័រក្នុងបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកជជែកលេងជាមួយមិត្តយុវវ័យជាខ្មែរក្រោម ដូចគ្នា ដែលកំពុងសិក្សា និងធ្វើការតាមសហគ្រាស រោងចក្រ នៅក្បែរៗ ទីក្រុង ព្រៃនគរ ។ ពេលនោះ ក៏មានមិត្តភក្តិ៍ខ្លះ សម្តែងនូវភាពសប្បាយរីករាយ ដោយបានសម្រាកពីការងារ ហើយបានត្រឡប់ទៅជួបជុំក្រុមគ្រួសារ ញាតិមិត្ត បងប្អូន នៅស្រុកកំណើត តែក៏មានអ្នកខ្លះ ត្រូវបង្ខំចិត្តបន្តនៅធ្វើការងារ ដោយមិនបានឈប់សម្រាកឡើយ ក៏ព្រោះតែដើម្បីរកចំណូលបន្ថែម ដោយហេតុតែគេផ្តល់ថ្លៃឈ្នួលខ្ពស់ សម្រាប់អ្នកធ្វើការក្នុងប៉ុន្មានថ្ងៃ នៃពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំនេះ ។ មានមិត្តយុវវ័យម្នាក់ បាននិយាយចេញពីអារម្មណ៍របស់ខ្លួនដ៏សែនខ្លោចផ្សាថា «ចូលឆ្នាំរបស់ជនជាតិគេៗ បានឈប់សម្រាក ចំណែកបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរក្រោមយើងវិញ គេមិនអនុញ្ញាត ឲ្យយើងសម្រាកនោះទេ» ។
សម្តីរបស់មិត្តយុវវ័យ មានអាយុខ្ទង់ជាងម្ភៃឆ្នាំ ដែលបានបោះបង់ចោលការសិក្សា និងឃ្លាតឆ្ងាយ ពីក្រុមគ្រួសារជាង ៥ ឆ្នាំមកហើយ ដើម្បីទៅធ្វើការសម្រាប់ចិញ្ចឹមជីវិត ជាមួយ នឹងក្តីស្រមើស្រមៃដ៏តិចតួច គឺរកថវិកាខ្លះ ដើម្បីជួយទំនុកបម្រុងដល់គ្រួសារនោះ ធ្វើឲ្យខ្ញុំនឹកសែនខ្លោចចិត្ត ក្នុងភាពរងារឯកោនារដូវដើមឆ្នាំនេះ ។
នៅពេលដែលជនជាតិយើងពុំមាន “សិទ្ធិសម្រេចវាសនាខ្លួនដោយខ្លួនឯង” នោះ វាសនារបស់ជនជាតិយើង ស្ថិតនៅក្រោមការផ្តល់សិទ្ធិឲ្យរបស់គេ ឬមិនផ្តល់ឲ្យតែប៉ុណ្ណោះ ។ ក្នុងឋានៈគេជាអ្នកគ្រប់គ្រងយើង គឺគេធ្វើអ្វីគ្រប់មធ្យោបាយទាំងអស់ ដើម្បីរំលាយយើង និងដើម្បីបង្ហាញឲ្យពិភពលោកបានដឹងថា តំបន់ដែលរដ្ឋអំណាចវៀតណាម ហៅថា «ណាមបូ» (ភាគខាងត្បូង) គឺមិនមែនជារបស់ខ្មែរក្រោម ទេ គឺជាដែនដីដែលដូនតារបស់គេជាអ្នកកាប់ឆ្ការ ក្នុងតំបន់ដីដែលមានម្ចាស់កាន់កាប់ ដែលកាលណោះគឺជារដ្ឋអំណាចកម្ពុជា ។
នៅក្នុងបទចម្រៀង មានចំណងជើងថា «តើយើងនៅសល់អ្វី?» ដែលបាននិពន្ធ និង ច្រៀងដោយ តារាចម្រៀងជនជាតិចាម្ប៍ នៅក្រៅប្រទេស ដែលមានសំឡេងដ៏ពីរោះរណ្តំចិត្ត និងមានអត្ថន័យដ៏ជ្រាលជ្រៅនោះ មានឃ្លាមួយមានសេចក្ដីថា៖ «គ្មានការឈឺចាប់ណា ស្មើ នឹងការឈឺចាប់ ព្រោះបាត់បង់ប្រទេស ។ គ្មានកំហឹងណា ស្មើនឹងកំហឹងដែលត្រូវគេលួចទឹកប្លន់ដី» ឬឃ្លាថា «បើភាសារលត់ហើយ មិនយូរទេ ជនជាតិនោះ ក៏គង់តែ នឹងរលាយបាត់ដែរ» ។
ទោះបីបទចម្រៀងនោះ គ្រាន់តែជាការលើកឡើង ដើម្បីបង្ហាញពីក្តីសោកសៅ និងក្រៀមក្រំរបស់ប្រជាពរដ្ឋចាម្ប៍ក៏ដោយ ប៉ុន្តែ វាក៏បានដាស់ស្មារតីឲ្យជនជាតិដើមដទៃទៀត ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម ផងដែរ ។ ប្រសិនបើយើង មិនមានមោទនភាព និងមិនហ៊ាននិយាយនូវអ្វី ដែលជាសច្ចធម៌ ដើម្បីការពារសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ជនជាតិខ្លួនទេនោះ ក៏គង់ នឹងមានថ្ងៃណាមួយ ខ្មែរក្រោមយើង ពេលជួបគ្នា នឹងនិយាយគ្នាជាមួយភាសាយួនជាមិនខាន ។ ចំណែកព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមវិញ នឹងសូត្រធម៌ជាភាសាយួន នៅក្នុងវត្តអារាមរបស់យើងដែរ ។ ពេលនោះ ច្បាស់ណាស់ថា យើងក៏ នឹងមិនបាននិពន្ធបទចម្រៀង ដែលមានចំណងជើងថា «តើយើងនៅសល់អ្វី» សម្រាប់កូនចៅខ្មែរក្រោម ទេ ។ ប៉ុន្តែ ពេលនោះ ប្រហែលជាទំនងយើងត្រូវសរសេរបទចម្រៀងថ្មីថា «យើងគ្មានសល់អ្វីទៀតទេ» ។ តែសង្ឃឹមថា ថ្ងៃនោះ នឹងមិនកើតឡើង ដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម យើងឡើយ ៕
