ដោយ ថាច់ ប្រីជា គឿន l សារព័ត៌មាន ព្រៃនគរ
ពាក្យ “កូស័ងស៊ីន” ក្នុងភាសាបារាំងដែលជាពាក្យសំដៅលើឈ្មោះនៃ “ដែនដីកម្ពុជាក្រោម” នោះ ត្រូវបានជនជាតិ យួនហៅផ្តួលទៅជាសំនៀងភាសាយួនថា “កូជិនសិន” ហើយត្រូវបានពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមប្រែចេញពីភាសាយួនមកជាខ្មែរ ថា “នាងទីប្របួនសុំ” មានន័យថា ដែនដីកម្ពុជាក្រោម ជាអំណោយដែលជនជាតិយួនបានមក ដោយ មហេសីយួនសុំពី ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ។ តើអត្ថន័យពិតរបស់ពាក្យ “កូស័ងស៊ីន” មានន័យយ៉ាងណាដែរ?
ដែនដីកម្ពុជាក្រោម ត្រូវបានជនជាតិយួនគ្រប់ជំនាន់ហៅតាមភាសាយួនថា ណាមគី (Nam Kỳ) ឬ ណាមបូ (Nam Bộ) ដែលមានន័យជាភាសាខ្មែរថា “ភាគខាងត្បូង” និងត្រូវបានបារាំង និងពួកបស្ចិមប្រទេសហៅថា “កូស័ងស៊ីន” ឬ “កូស័ងឆៃណា” ( Cochin China) ។ ក្រោយមក ជនជាតិយួនមួយចំនួនហៅ ផ្ដួលសំនៀងពាក្យ កូស័ងស៊ីន ទៅជា ភាសាយួនថា “កូជិនសិន” (Cô Chín Xin) ដែលមានន័យជាភាសាខ្មែរ ថា “នាងទីប្រាំបួនសុំ” ដើម្បីបន្លំ ដានខ្មែរក្រោមថា ដែនដីកម្ពុជាក្រោម ជាកម្មសិទ្ធិ របស់ជនជាតិយួន ព្រោះ នាង ង៉ុក វ៉ាង (Ngọc Vạn) មហេសីយួនរបស់ព្រះបាទ ជ័យជេដ្ឋា ទី ២ បានសុំពី ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ។
ខាងក្រោមនេះ ជាហេតុផលមួយ ចំនួនដែលបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថា “កូស័ងស៊ីន” មិនមែនមានន័យថា “នាងទីប្រាំ បួនសុំ” ដូចពាក្យ យួនជាភាសាយួនថា “ កូជិនសិន” នោះទេ ។
ប្រភពពាក្យ “កូស័ងស៊ីន” (Cochin China)៖
ពាក្យនេះ “កូស័ងស៊ីន” នៅក្នុងភាសាអង់គ្លេស កាត់ចេញជាពីរសព្ទដាច់ដោយឡែកពីគ្នា គឺ កូស័ង (Cochin) និង ឆៃណា (China) ។ ពាក្យ “កូស័ង” (Cochin) ជាឈ្មោះទីក្រុងកំពង់ផែមួយនៅភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសឥណ្ឌា ដែលពួកបស្ចិមប្រទេស ហៅថា Cochin India ។ ជ្រោយនេះ មានទ្រង់ទ្រាយស្រដៀងនឹងជ្រោយទឹ កខ្មៅនៃដែនដីកម្ពុជាក្រោមដែរ ។ ចំណែកពាក្យ “ស៊ីន” ឬ “ឆៃណា” (China) វិញ សំដៅលើប្រទេសចិន ។ ពេលពួក បារាំងចុះមកធ្វើអាណានិគមនៅកម្ពុជាក្រោម ពួកគេបានដាក់ឈ្មោះ ដែនដីកម្ពុជាក្រោមថា កូស័ងស៊ីន ឬ “កូស័ង ឆៃណា” ដែលមានន័យថា “កូស័ង” ជាប់នឹងប្រទេសចិន ដើម្បីបែងចែក កុំឲ្យច្រឡំគ្នានឹងជ្រោយ “កូស័ងឥណ្ឌា” (Cochin India) ។
“កូស័ងស៊ីន” ឈ្មោះមានមុនស្ដេចខ្មែររៀបអភិសេកជាមួយនឹងស្រីយួន៖
យោងតាមផែនទីអាស៊ីអាគ្មេយ៍ដែលបានគូរដោយ លោក ឈើរ៉ាឌូស មើខាតធើ (Gerardus Mercator) ទស្សនវិទូ និងជា គណិត វិទូជនជាតិអាល្លឺម៉ង់ និង លោក ឆែន ហន់ឌូស (Jan Hondius) នៅឆ្នាំ ១៦០៩ ឃើញថា ឈ្មោះ កូស័ងស៊ីន (Cochin China) ត្រូវបានគេហៅសំដៅនៅតំបន់តុងកឹង គឺហាណូយ ភាគខាងជើង ប្រទេសវៀតណាមសព្វថ្ងៃ មិនមែនសំដៅ លើតំបន់ ដែនដីកម្ពុជាក្រោម ទេ ។ ម្យ៉ាងទៀត ព្រះបាទជ័យជេដ្ឋា ទី ២ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ បានរៀបអភិសេកជាមួយនឹងព្រះនាង ង្វៀង ផុក ង៉ុក វ៉ាង (Công nữ Ngọc Vạn) ជាបុត្រីទី ២ របស់ស្ដេចយួន ង្វៀង ផុក ង្វៀង ( Nguyễn Phúc Nguyên) នៅក្នុងឆ្នាំ ១៦១៨ ដែលបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថា ឈ្មោះ កូស័ងស៊ីន មានមកមុនស្ដេចខ្មែររៀបអភិសេកបុត្រីយួនទៅទៀត ។ កក្តានេះ វាផ្ទុយនឹងអ្វី ដែលជនជាតិយួនលើក ឡើងក្រៅផ្លូវការថា បារាំងបានដាក់ឈ្មោះដែនដីកម្ពុជាក្រោមថា “កូស័ងស៊ីន” ដើម្បីតបស្នងសង គុណដល់ “នាងទី ប្រាំបួន” ដែលបានសុំដែនដីម្ដុំនេះពីស្ដេចខ្មែរ ។
នាង ង៉ុក វ៉ាង ជាបុត្រីទី ២ របស់ស្ដេចយួន មិនមែនទី ៩ ទេ៖
យោងតាមប្រវត្តិនាង ង្វៀង ផុក ង៉ុក វ៉ាង មហេសីយួនរបស់ ព្រះបាទ ជ័យជេដ្ឋា ទី ២ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ដែលចុះផ្សាយ នៅលើ គេហទំព័រសព្វាវចនាធិប្បាយ Wikipedia នាង ង៉ុក វ៉ាង ជាបុត្រីទី ២ របស់ស្ដេចយួន ង្វៀង ផុក ង្វៀង មិនមែនជាបុត្រីទី ៩ ទេ ។ យោងតាមសៀវភៅប្រវត្តិព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាជាភាសាបារាំងឈ្មោះ ហួយ៉ាំ ឌូ ខាំបោដហ្គ៍ (Royaume du Cambodge) នៅខែមីនា ឆ្នាំ ១៦១៨ ព្រះបាទ ជ័យចេស្ដា ឬ ព្រះបាទ ជ័យជេដ្ឋា ទី ២ ត្រូវបានគេប្រទានព្រះគោរម្យងារជា សម្ដេចព្រះជ័យ ចេស្ដាធិរាជរាមាធិបតី បរមបពិត្រ ។ ពេលនោះ ស្ដេចយួន អាណ្ណាម ក៏បានលើក ព្រះនាង ង៉ុក វ៉ាង បុត្រីរបស់ខ្លួនឲ្យស្ដេចខ្មែរ ហើយត្រូវ បានគេប្រទានព្រះគោរម្យងារថា សម្ដេចព្រះរាជវតី ព្រះវររាជក្សត្រី ។
ពាក្យ “China” ឬ “Chine” មិនមែនប្រែថា “សុំ”៖
យោងតាមអក្សរ “សុំ” ក្នុងភាសាយួនគេសរសេរថា “Xin” ផ្សំពីតួអក្សរ “X-I-N” មិនមែនជា “ China” ឬ “Chine” ដែលសំដៅ លើប្រទេស “ចិន” ដូចសព្ទដើមរបស់ពាក្យ “Cochin China” នោះទេ ។ ដូច្នេះ ពាក្យកូស័ងស៊ីន ឬ កូស័ងឆៃណា មានន័យថា “ជ្រោយកូស័ង” នៅនៅជាប់នឹង “ប្រទេសចិន” មិនមែនមានន័យថា ដែនដីដែល “នាងទី ប្រាំបួនសុំ” ទេ ។
កូស័ងស៊ីន ឈ្មោះបារាំងដាក់ឲ្យ៖
ខ្មែរក្រោមហៅ ដែនដីតំបន់នេះថា កម្ពុជាក្រោម ចំណែក ជនជាតិយួនហៅជាផ្លូវការថា ណាមគី (Nam Ky) ឬ ណាមបូ (Nam Bo) ខណៈ ពាក្យ “កូស័ងស៊ីន” ត្រូវបានពួកបស្ចិសប្រទេសហៅសំដៅតំបន់តឹងកឹង ឬ ហាណូយ ភាគខាងជើង នៃប្រទេសវៀតណាម បច្ចុប្បន្ន ទៅវិញ ។ ក្រោយមក ពេលបារាំង បានធ្វើអាណានិគមទាំងស្រុង នៅកម្ពុជាក្រោម នាឆ្នាំ ១៨៦៧ ពួកគេបានហៅ កម្ពុជាក្រោម ជាភាសាបារាំងថា “កូស័ងស៊ីន” (Cochin China) ហើយហៅតំបន់អតីតនគរចាម្ប៉ា ឬ ភាគកណ្ដាល នៃប្រទេសវៀតណាមបច្ចុប្បន្នថា អាណ្ណាម និង តំបន់ហាណូយ ហៅថា តុងកឹង វិញ ៕
………………………………….
ឯកសារពិគ្រោះ៖
• http://en.wikipedia.org/wiki/Kochi
• http://www.columbia.edu
• http://vi.wikipedia.org
• http://en.wikipedia.org/wiki/Gerardus_Mercator
