សប្ដស័ក

ដោយ ថាច់ ប្រីជា គឿន l សារព័ត៌មាន ព្រៃនគរ

ពលរដ្ឋខ្មែរទូទាំងពិភពលោកមិនតិចទេ ដែលបាននិយាយនិងអានពាក្យ “សប្ដស័ក” មិនបានត្រឹមត្រូវ ។ បន្ទាប់ពីសង្ក្រាន ឆ្នាំមមែ សប្ដស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៥៩ ចូលមករហូតមកដល់ពេលនេះ គេនៅតែ សង្កេតឃើញពលរដ្ឋខ្មែរជាច្រើន ក្នុងនោះ មានអ្នកអត្ថាធិប្បាយកម្មវិធីលើកញ្ចក់ទូរទូស្សន៍ស្រុកខ្មែរ និងអ្នកសារព័ត៌មាន នៃវិទ្យុ និងទូរទស្សន៍ខ្មែរ ជាច្រើនបាននិយាយពាក្យ “សប្ដស័ក” ទៅជា “សព្វស័ក” វិញ ។

ពាក្យ "សប្ដស័ក" នៅត្រង់ទំព័រ ១២៦៧ នៅក្នុងវចនានុក្រមខ្មែរ ។ — ពាក្យ “សប្ដស័ក” នៅត្រង់ទំព័រ ១២៦៧ នៅក្នុងវចនានុក្រមខ្មែរ ។

តាមពិតពាក្យ “សប្ដស័ក” គេត្រូវអានថា “ស័ប-ប្ដៈ-ស័ក” ដែលមានន័យថា “ស័កទី ៧” ទើបត្រឹវត្រូវ មិនមែនអានថា “ស័ប-ប៉ៈ-ស័ក” ដូចពាក្យ “សព្វស័ក” ដែលមានន័យថា “ស័កទាំងពួង” នោះទេ ។ ពាក្យ ទាំងពីរនេះ មានអត្ថន័យខុសគ្នា ហើយនៅក្នុង “ស័ក” ទាំង ១០ គ្មាន “សព្វស័ក” ទេ ។

យោងតាមវចនានុក្រមខ្មែរ ដែលបានរៀបរៀងដោយ សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត (ជោតញ្ញាណោ) បោះពុម្ពនៅក្នុង ព. ស. ២៥១១ គ. ស. ១៩៦៧ ដោយពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ត្រង់ទំព័រ ១២៦៧ បានបញ្ជាក់អំពីពាក្យ “សប្ដស័ក” ត្រង់ពាក្យ “សប្ដៈ” យ៉ាងនេះថា៖

“សប្ត ស័ប-ប្តៈ សំ.; បា. ( ប. សំ. ) (សប្ត, សប្តន៑; សត្ត) ប្រាំពីរ (៧) ។ សប្ដស័ក (សំ. សប្តក + ឝក) ស័កទី ៧ (នៃឆ្នាំ) : ឆ្នាំមមែសប្តស័ក, ឆ្នាំវកអដ្ឋស័ក ។ សប្ដាហៈ, សប្ដាហ័ន, សប្ដាហ៍ (ម. ព. សត្ត ប. សំ.) ។ល។ ស័ប្ត ។”

“ស័ក” មានន័យថា កាល, សម័យ, យុគ ឬ ការរាប់លំដាប់ឆ្នាំ ។ ខ្មែរប្រើពាក្យនេះ ចំពោះតែការរាប់លំដាប់ឆ្នាំ តាំងពីស័កទី ១ ដល់ ស័កទី ១០ ត្រឡប់សាមករាប់ពីស័កទី ១ វិញ នៅក្នុងឆ្នាំទាំង ១២ គឺរាប់ថា ឯកស័ក, ទោស័ក, ត្រីស័ក, ចត្វាស័ក, បញ្ចស័ក, ឆស័ក, សប្តស័ក, អដ្ឋស័ក, នព្វស័ក, សំរឹទ្ធិ ស័ក ។ ដូចជា ឆ្នាំថោះឯកស័ក, ឆ្នាំរោង ទោស័ក ជាដើម ៕

………………………………………………………………………………

ភិក្ខុ ថាច់ ប្រីជា គឿន (សុធម្មប្បញ្ញោ)