បញ្ហាការឆ្លងកាត់ព្រំដែន និងការសិក្សាអំពីប្រពៃណីរបស់ខ្មែរក្រោម

កិច្ចប្រជុំលើកទី ១៤ នៃវេទិកាអចិន្ត្រៃយ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីបញ្ហាជនជាតិដើម (UNPFII)

របៀបវារៈទី ៨៖ ការងារនាពេលអនាគត របស់វេទិកាអចិន្ត្រៃយ៍

សិក្សាអំពីបញ្ហាការឆ្លងកាត់ព្រំដែន, ការទទួលស្គាល់សិទ្ធិរបស់ជនជាតិដើមក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មទំនិញ, សេវាកម្មនៅទូទាំងតំបន់ព្រំដែន និងតំបន់យោធា និងការសិក្សាអំពីប្រពៃណី នៃសេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីសិទ្ធិរបស់ជនជាតិដើម ឆ្នាំ ២០១៥

សហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម និង វត្តខ្មែរកម្ពុជាក្រោម
វាគ្មិន: Conduct Hang
ប្រែសម្រូលជាភាសាខ្មែរ ៖ ថាច់ ប្រីជា គឿន

នាង Conduct Hang ថ្លែងនៅក្នុងអង្គការសហប្រជាជាតិតំណាងសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ថ្ងៃទី ២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ ២០១៥ ។

នៅក្នុងថ្ងៃទី ៣ នៃសប្ដាហ៍ទី ២ របស់កិច្ចប្រជុំលើកទី ១៤ នៃវេទិកាអចិន្ត្រៃយ៍ អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីបញ្ហាជនជាតិដើម (UNPFII) ដែលកំពុងតែប្រព្រឹត្តទៅនៅទីស្នាក់ការកណ្ដាលរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ នាបុរី New York សហរដ្ឋអាមេរិក ចាប់ពីថ្ងៃទី ២០ ខែមេសា ដល់ ថ្ងៃទី ១ ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១៥ តំណាងសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម បានអធីបតីនៃកិច្ចប្រជុំអនុញ្ញាតឲ្យឡើងថ្លែងការណ៍ដល់អង្គវេទិកាជាលើកទី ២ ស្ដីពីបញ្ហាការឆ្លងកាត់ព្រំដែន និងការសិក្សាលើប្រពៃណីខ្មែរក្រោម ។

ខាងក្រោមជាវីដេអូសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់ KKF ថ្ងៃទី ២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ ២០១៥ ជាភាសាខ្មែរ

 </p> <p>

នៅថ្ងៃពុធ ទី ២៩ ខែមេសា នាង ហាង សុផាន់ យុវជនសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម (KKFYC) មកពីទីក្រុងភីឡាដែលភា (Philladelphia) , រដ្ឋផែនស៊ីវេនៀ (Pennsylvania), សហរដ្ឋអាមេរិក បានអាននូវសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះ ផ្ដល់អនុសាសន៍ដល់អង្គការសហប្រជាជាតិយ៉ាងនេះថា៖

លោកស្រី អធិបតី

យើងសូមអរគុណដល់វេទិកាអចិន្ត្រៃយ៍សម្រាប់ការសិក្សានេះ ដោយលោកស្រីអធិបតីម៉ាហ្គិន ដាវិស (Megan Davis) ដែលបានធ្វើឲ្យច្បាស់លើបញ្ហាដ៏សំខាន់ គឺការឆ្លងកាត់ព្រំដែនសម្រាប់ជនជាតិដើម ។ វាបង្ហាញពីតម្រូវការសម្រាប់ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីដ៏ល្អក្នុងចំណោមប្រទេសសហគមន៍ដែលមានជនជាតិដើម រស់នៅតាមតំបន់ព្រំដែន ។ យើងចង់ឃើញការសិក្សាបន្ថែមទៀតលើបញ្ហានេះ រួមបញ្ចូលទាំងតំបន់អាស៊ី ។ ដូច្នេះ យើងសូមផ្តល់អនុសាសន៍ដូចខាងក្រោម៖

ខាងក្រោមជាវីដេអូកិច្ចប្រជុំ UNPFII ថ្ងៃទី ២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ ២០១៥ ជាភាសាអង់គ្លេស

ទី ១. យើងសូមលើកទឹកចិត្តដល់ក្រុមអ្នកជំនាញនៃវេទិកាអចិន្ត្រៃយ៍ ជួយសម្រួលដល់ការស្រាវជ្រាវជាក់លាក់ នៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ទាក់ទងនឹងបញ្ហាឆ្លងកាត់ព្រំដែនដែលកំពុងតែត្រូវប្រឈមមុខដោយជនជាតិដើម ដែលកំពុងតែរស់នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ។ជនជាតិដើម ត្រូវរងផលប៉ះពាល់ដោយព្រំដែនថ្មីដែលបានដាក់សម្ពាធលើពួកគេ ។

ទី ២. យើងសូមជម្រុញដល់ក្រុមអ្នកជំនាញនៃវេទិកាអចិន្ត្រៃយ៍ សហការជាមួយតំណាងជនជាតិដើម នៅ តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដើម្បីសរុបរបាយការណ៍និងផ្ដល់អនុសាសន៍រួមគ្នាមួយ សម្រាប់រដ្ឋ ឬ ប្រទេស ក្នុងការពិចារណានៅពេលជួបបញ្ហាការឆ្លងកាត់ព្រំដែន ។

ទី ៣ . យើងសូមស្នើថា រដ្ឋ ឬ ប្រទេសដែលមានជនជាតិដើមរស់នៅដាច់តែឯងដោយសារនយោបាយព្រំដែន ត្រូវដាក់បញ្ចូលសិទ្ធិរបស់ជនជាតិដើមជាផ្នែកមួយនៃគោលនយោបាយទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី ។

គ្រាន់តែមានទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីដ៏ល្អ មិនមែនមានន័យថា បញ្ហានេះ បានត្រូវដោះស្រាយសម្រាប់ជនជាតិដើមដោយស្វ័យប្រវត្តិ នោះទេ ។ វាក៏ត្រូវតែ មានលក្ខខណ្ឌជាមុន ពេលដែលរដ្ឋពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ចាត់វិធានការយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ក្នុងការគោរពសិទ្ធិរបស់ជនជាតិដើម ជាពិសេស គោរពតាមមាត្រា ៣៦ នៃសេចក្ដីប្រកាសជាសកលរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីសិទ្ធិជនជាតិដើម (UNDRIP) – សិទ្ធិរបស់ជនជាតិដើម ដើម្បីការពារ និងអភិវឌ្ឍទំនាក់ទំនងជាមួយសមាជិករបស់ខ្លួន និងប្រជាប្រជាជនផ្សេងទៀតនៅតាមព្រំដែន ។ សិទ្ធិសេរីភាពនៃចលនាឆ្លងកាត់ព្រំដែន ត្រូវតែបានការពារដោយកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយតាមមាត្រាទី ១២ និង ២៧ ។

សិទ្ធិទាំងនេះមិនទាន់បានដឹងដោយជនជាតិដើមជាច្រើននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលជាកន្លែងដែលបណ្តារដ្ឋសហការគ្នាដើម្បីការពារនិងកាត់ទោសជនណាម្នាក់ ដែលបានព្យាយាមដើម្បីអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ខ្លួនដោយសេរី និងធ្វើទំនាក់ទំនងគ្នាក្នុងការឆ្លងព្រំដែន ។ រដ្ឋ ឬ ប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ព្យាយាមកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងក្នុងចំណោមជនជាតិដើម ដើម្បីធ្វើឲ្យយើងមិនអាចមានវិធីក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាដើម្បីការចែករំលែក, ការលើកកម្ពស់ និងការការពារអត្តសញ្ញាណរួមរបស់យើង ។

នៅឆ្នាំ ២០០៧ ព្រះតេជព្រះគុណ ទឹម សាខន ព្រះសង្ឃមួយអង្គក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានដើមកំណើតមកពីកម្ពុជាក្រោម ត្រូវរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចាប់ខ្លួននិរទេសទៅប្រទេសវៀតណាមផ្តន្ទាទោស រួចដាក់ពន្ធនាគារ ។ រដ្ឋាភិបាលទាំងពីរ បានចោទព្រះសង្ឃពីបទឧក្រិដ្ឋ ដោយមានទំនាក់ទំនងជាមួយអង្គការ សិទិ្ធមនុស្សរបស់ខ្មែរក្រោមនៅក្រៅប្រទេស និងការផ្តល់ជម្រកដល់ជនជាតិដើមខ្មែរក្រោមស្នាក់នៅបណ្ដោះអាសន្ន ពេលដែលពួកគេធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ព្រំដែនចេញពីប្រទេសកម្ពុជាទៅកម្ពុជាក្រោម និងភៀសខ្លួនពីកម្ពុជាក្រោមទៅប្រទេសកម្ពុជា ។ ការឃុបឃិតគ្នារវាងរដ្ឋនិងរដ្ឋនេះ គឺជារឿងធម្មតានៅក្នុងតំបន់អាគ្នេយ៍ ដែលជាកន្លែងមួយ អាចនឹងត្រូវផ្តន្ទាទោសសម្រាប់អ្នកដែលឆ្លងកាត់ព្រំដែន ដោយសារការចោទប្រកាន់ថា វាធ្វើឲ្យ “ប៉ះពាល់” ដល់មិត្តភាពរបស់រដ្ឋជាច្រើន ។
ដោយសារតែសមាជិកត្រូវឋិតនៅក្នុងសភាពឯកោនៅតាមព្រំដែននៃប្រទេសនានា ។ ការធ្វើទំនាក់ទំនងឆ្លងព្រំដែន វាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់សម្រាប់ជនជាតិដើម ក្នុងការរក្សាអត្ដសញ្ញាណនិងវប្បធម៌របស់ពួកគេ ។

ទំនាក់ទំនងទាំងនេះ មានដូចជា ពិធីបុណ្យប្រពៃណីសាសនា ដូចជា បុណ្យកឋិនទាននៅតាមវត្តអារាម នានា ជាដើម ។ ចំពោះជនជាតិដើមខ្មែរក្រោមនៃដែនដីសណ្តទន្លេមេគង្គ យើងសង្ឃឹមថា ភាគីទាំងពីរសងខាងព្រំដែនអាចទៅមកដោយសេរី ដើម្បីចូលរួមក្នុងពិធីបុណ្យទាំងនេះ ដោយគ្មានការឃ្លាំមើល, ការបំភិតបំភ័យ ឬ ការយាយីពីរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ឡើយ ។

ជនជាតិដើមម៉ុងតាញ៉ា ឬ ជនជាតិ Degar នៃតំបន់ខ្ពង់រាបភាគកណ្តាលរបស់ប្រទេសវៀតណាម ស្ទើរតែមានគ្មានទំនាក់ទំនងជាមួយបងប្អូនរបស់ពួកគេនៅក្នុងតំបន់ភាគឦសាននៃប្រទេសកម្ពុជា និងការផ្លាស់ប្ដូរគ្នាទៅវិញមកនៅលើវិស័យវប្បធម៌ ។ ពួកគេបានរស់នៅ និងជួញដូរជាមួយគ្នា មុនពេលមានព្រំដែនដែលបានទទួលស្គាល់ដោយអន្តរជាតិនាពេលបច្ចុប្បន្ន ។ ទំនាក់ទំនងវប្បធម៌ក្នុងពេលកន្លងមក ត្រូវគេធ្វើឲ្យបាក់ទឹកចិត្តដោយសារតែវាត្រូវគេមើលឃើញថា ជាការគំរាមកំហែងមួយដែលនឹងធ្វើឱ្យទៅជា “ភាពមិនចុះសម្រុងគ្នា” សម្រាប់ក្រុមជនភាគតិចជាច្រើននៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម ។

ជីវភាពរស់នៅរបស់ជនជាតិដើមនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះ គឺអាស្រ័យនៅលើដីនិងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីដែលលាតសន្ធឹងឆ្លងកាត់ព្រំដែនជាច្រើន ។ ខ្មែរក្រោមនៅដែនដីកម្ពុជាក្រោម ឬវៀតណាមខាងត្បូងគឺអាស្រ័យលើតំបន់ដីសណ្តទន្លេមេគង្គ និងទន្លេមេគង្គដែលលាតសន្ធឹងនៅទូទាំងប្រទេសភូមា លាវ កម្ពុជានិងវៀតណាម ឬ ដែនដីកម្ពុជាក្រោម ។ ការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីសាយ៉ាប៊ូរី នៃប្រទេសលាវ វាគំរាមកំហែង និងរំខានដល់ទន្លេមេគង្គខាងក្រោម, ដៃទន្លេតូចៗ និងបឹងដែលនៅជាប់គ្នា ។

ទន្លេខ្មៅ ជាប្រភពដ៏សំខាន់សម្រាប់ជីវិតរបស់ប្រជាជនតៃ ។ បច្ចុប្បន្ន ទំនប់វារីអគ្គិសនីដ៏ធំចំនួន ៣ បានធ្វើឡើង គឺ ទំនប់វារីអគ្គិសនីបិនហ្វា (Binh Hoa) បង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ ១៩៩៤, ទំនប់វារីអគ្គិសនីស៊ើងឡា (Son La) នៅឆ្នាំ ២០១២ និងទំនប់ ឡាយចូវ (Lai Chau) នឹងត្រូវធ្វើឲ្យសម្រេចជាស្ថាពរនៅឆ្នាំ ២០១៧ ខាងមុខនេះ ។ ទំនប់ទាំងនេះ វាបានបំផ្លាញវាលស្រែ និងបានជម្រុញឲ្យពលរដ្ឋតៃ ប្រមាណ ២00.000 នាក់ បានរត់ចេញពីតំបន់ភ្នំហួតហែង ។ ទាំងនេះ គឺគ្រាន់តែជាឧទាហរណ៍មួយចំនួន ក្នុង ចំណោមបញ្ហាជាច្រើនទៀត ដែលរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់ជនជាតិដើម នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ព្រោះវាបាននឹងបំផ្លេចបំផ្លាញដល់វិស័យកសិកម្ម, ជលផល ធ្វើឲ្យធ្លាក់ចុះវិស័យពាណិជ្ជកម្ម និងការដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវទឹកនៅតាមបណ្តោយដងទន្លេមេគង្គ និងបានបង្ខំឱ្យជនជាតិដើមផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅ ។

យើងសង្ឃឹមថា នឹងបានមើលនូវការស្រាវជ្រាវ នាពេលអនាគតរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ បានត្រូវដាក់បញ្ចូលនៅក្នុងការសិក្សាឆ្លងកាត់ព្រំដែន ៕

សូមអរគុណ ។

…………………………………

ទាញយកសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ភាសាអង់គ្លេស UNFII 15 Item 8_ Cross Border Issues_MeganDavis

រូបថតក្រុមប្រតិភូសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនៅក្នុង UNPFII ថ្ងៃទី ២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ ២០១៥