(ស្រង់ចេញពីសៀវភៅ ជីវិតម៉ែ របស់ព្រះវីរិយបណ្ឌិត ប៉ាង ខាត់)
ម៉ែឪទាំងឡាយដែលបានបង្កើតកូនមកហើយបីបាច់រក្សា ចិញ្ចឹមសង្គ្រោះទូន្មានប្រៀនប្រដៅអប់រំកូន ដោយព្យាយាមមាំមួនអស់ពីកម្លាំង នឿយហត់ច្រើនឆ្នាំ មិនចង់បានអ្វីដទៃទេ ចង់បានតែកូនល្អ បើបានកូនល្អសមតាមប្រាថ្នារបស់ខ្លួនហើយ តែងរីករាយសប្បាយចិត្តក្រៃលែងនឹកសង្ឃឹមថា បានកូននេះហើយជាទំពាំងស្នងឫស្សីថែរក្សាចិញ្ចឹមខ្លួនវិញ ជាទីពឹងពំនាក់ក្នុងពេលដែលខ្លួនចាស់ជរាទៅ បានជាព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់ត្រាស់ទុកក្នុងបុត្តសូត្រ (អង្គុត្តរនិកាយ បញ្ចកនិបាត) ថា ម៉ែឪកាលឃើញការគួរទាំងឡាយ ៥ ប្រការ ទើបប្រាថ្នាកូនគឺ ៖ 
- ១. កូនដែលខ្លួនចិញ្ចឹមហើយ នឹងចិញ្ចឹមខ្លួនវិញ
- ២. កូនដែលខ្លួនចិញ្ចឹមហើយ នឹងធ្វើការជំនួសខ្លួនវិញ
- ៣. កូនដែលខ្លួនចិញ្ចឹមហើយ នឹងរក្សាវង្សត្រកូលឲ្យឋិតថេរចីរកាលតទៅ
- ៤. កូនដែលខ្លួនចិញ្ចឹមហើយ នឹងរក្សាមរតករបស់ខ្លួនទុកឲ្យគង់វង្ស
- ៥. ខ្លួនស្លាប់ទៅហើយ បានកូននឹងធ្វើបុណ្យទក្ខិណានុប្បទានឲ្យ ។
ម៉ែឪឃើញការគួរទាំងនេះហើយ បានជាប្រាថ្នាកូន ព្រោះហេតុនោះ កូនដែលមានសន្តានសប្បុរស, ជាកតញ្ញូ, ជាកតវេទី កាលនឹកឃើញនូវឧបការគុណទាំងនេះ ដែលម៉ែឪធ្វើដល់ខ្លួនកាលពីមុនហើយ ៖
គប្បីចិញ្ចឹមម៉ែឪ
គប្បីធ្វើការជួសម៉ែឪដែលជាបុព្វការីជនរបស់ខ្លួនវិញតាមសមគួរដល់ការ
- គប្បីលុះក្នុងឱវាទរបស់ម៉ែឪ
- គប្បីថែរក្សាវង្សត្រកូលឲ្យបានឋិតថេរកុំឲ្យវិនាស
- គប្បីប្រកបដោយសទ្ធា
- គប្បីប្រកបដោយសីល
កូនប្រសើរបែបនេះទើបបណ្ឌិតសរសើរ ។
កូនទាំងឡាយ ! ម៉ែឪចិញ្ចឹមយើងហើយដោយទឹកដោះ ដោយអាហារភោជន ដោយគ្រឿងឧបករណ៍ផ្សេង ៗ ដោយការឧបត្ថម្ភឲ្យរៀនចំណេះវិជ្ជា ។ ចូរមើលរាងកាយយើងគ្រប់គ្នា ! បានមកពីណា ? នេះជាសាច់ឈាមជាញើសម៉ែឪទាំងអស់ ។ ពេលនេះជាភារៈយើងជាកូនគ្រប់គ្នាត្រូវធ្វើតបវិញ ។ ព្រះដ៏មានបុណ្យត្រាស់ទុកក្នុងសព្រហ្មកសូត្រ សោណនន្ទជាតក ថា “ព្រោះហេតុនោះកូវ, កូនជាបណ្ឌិត្យ គប្បីនមស្ការ, គប្បីធ្វើសក្ការៈ, គប្បីចិញ្ចឹមមាតាបិតាដោយបាយទឹកនំចំណី, ដោយភេសជ្ជៈផ្សេង ៗ ដោយគ្រឿងស្លៀកពាក់គ្រប់យ៉ាង, ដោយទីដេកទីអាស្រ័យនៅស្រួលគ្រប់ប្រការ, គប្បីថែរក្សាព្យាបាលរោគាព្យាធិម៉ែឪដោយថ្នាំកែរោគ, គប្បីប្រោះព្រំម៉ែឪ លាបប្រេងលាបម្សៅការពារកុំឲ្យមានក្លិនអសោចិ៍ដោយគ្រឿងក្រអូបផ្សេង ៗ គប្បីស្រង់ទឹកម៉ែឪដោយទឹកក្តៅ, ទឹកត្រជាក់ព្រមទាំងដុសជម្រុះក្អែលមន្ទិលសៅហ្មង, គប្បីគក់ច្របាច់ស្អំទឹកក្តៅរួតសរសៃឲ្យខ្យល់ដើរស្រួល ដើម្បីជាផាសុកដល់ម៉ែឪ” ។
សេចក្តីនៃព្រះពុទ្ធឱវាទត្រង់នេះ បញ្ជាក់ឲ្យឃើញថា កូនប្រុសស្រីគ្រប់ៗ ប្រាណត្រូវគោរពប្រតិបត្តិ មើលថែទាំ ថ្នាក់ថ្នម និងឧបត្ថម្ភចិញ្ចឹមផ្គត់ផ្គង់ម៉ែឪដោយបច្ច័យទាំងបួនគឺ សម្លៀកបំពាក់ ១, អាហារបាយទឹកនំចំណី ១, ទីលំនៅផ្ទះសម្បែង ១, ថ្នាំព្យាបាលរោគាព្យាធិ ១ ចំពោះម៉ែឪឲ្យទៀងទាត់ប្រុងប្រយ័ត្នមិនត្រូវធ្វេសប្រហែស ដោយការយកចិត្តទុកដាក់ស្ម័គ្រស្មោះអស់ពីចិត្តពីថ្លើម ។
កូនគ្រប់គ្នា បើបានបំពេញករណីយកិច្ចទៅតាមធម៌ដូចបានពោលមកនេះពេញបរិបូណ៌ហើយទើបឈ្មោះថា “កូនចេះស្គាល់ម៉ែឪ ចេះស្រឡាញ់ម៉ែឪ ចេះគោរពម៉ែឪ” ទេវតានឹងថែរក្សាឲ្យបានសេចក្តីសុខក្សេមក្សាន្ត ដូចពុទ្ធភាសិតដែលព្រះពុទ្ធទ្រង់ប្រទានឱវាទចំពោះអនាថបិណ្ឌិកសេដ្ឋីក្នុងអាទិយសូត្រ (គម្ពីរអង្គុត្តរនិកាយបញ្ចកនិបាត) ថា: “នរជនជាបណ្ឌិតនៅគ្រប់គ្រងផ្ទះបើបានរឭកឃើញនូវឧបការគុណនៃម៉ែឪទាំងនេះ បានស្ថិតនៅក្នុងអរិយធម៌គឺសីល ៥ បើមិនទាន់ស្លាប់នៅក្នុងលោកនេះ នឹងមានមនុស្ស, ទេវតាសរសើរ បើចែកឋានទៅហើយនឹងមានក្តីរីករាយសប្បាយជាភិយ្យោភាពក្នុងបរលោកថែមទៀត” ។
ដូច្នេះកូនទាំងឡាយ ! ចូរបំពេញធម៌ទាំងនេះកុំខាន ដោយគិតថា “នេះជាបុញ្ញក្ខេត្តរបស់អាត្មាអញរាល់ពេលវេលា” ។
ពាក្យសូមខមាទោសម៉ែឪ
ម៉ែឪ ជាទីគោរព ! រូបកូនទាំងអស់គ្នាដែលម៉ែឪបានបង្កើតមក និងចិញ្ចឹមថែទាំផ្ទាល់ដៃដោយក្តីអាណិតស្រឡាញ់ដ៏ជ្រាលជ្រៅ ទម្រាំតែបានដូចថ្ងៃនេះ, ម៉ែ និង ឪ ត្រូវឆ្លងកាត់ការតស៊ូពុះពារឧបសគ្គគ្រោះថ្នាក់ លំបាកលំបិនហួសគណនា ។ គុណដ៏មហាធំធេងរបស់ម៉ែឪ កូនគ្រប់គ្នានៅមិនទាន់បានតបស្នងគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយ ហើយក៏មិនដឹងនឹងយកអ្វីមកប្រៀបផ្ទឹមឲ្យស្មើនឹងគុណម៉ែឪ ដើម្បីតបស្នងសងគុណម៉ែឪឲ្យគ្រប់គ្រាន់នោះដែរ, កូនមានតែខិតខំធ្វើជាមនុស្សល្អតាមការទូន្មានរបស់ម៉ែឪ និងខិតខំធ្វើបុណ្យឲ្យបានច្រើនសម្រាប់ជាមរតករបស់ខ្លួន និងជាអំណោយដ៏ពិសិដ្ឋបំផុតជូនម៉ែឪ តាមពាក្យទូន្មានរបស់ព្រះពុទ្ធ, ប៉ុន្តែ កូន ៗ ក៏ដឹងខ្លួនឯងថា ក្នុងការរស់នៅគង់តែចៀសបំផុតពីការឆ្គាំឆ្គងភ្លាំងភ្លាត់ ដោយកាយ វាចា ចិត្ត នាំឲ្យមានទោសពៃរ៍ចំពោះម៉ែឪ បើមិនច្រើនក៏តិចដែរ ហើយជួនកាលមិនសូវដែលបានសូមទោសម៉ែឪនោះទេ ។ ហេតុដូច្នេះ ថ្ងៃនេះកូន ៗ សូមលំអុតលំឱនកាយថ្វាយបង្គំម៉ែឪ សូមខមាទោស សូមឲ្យម៉ែឪអភ័យទោសទាំងនោះឲ្យកូន ៗ ផង, កូន ៗ ប្តេជ្ញាថានឹងខិតខំគោរពប្រតិបត្តិម៉ែឪដោយប្រុងប្រយ័ត្នមិនឲ្យភ្លាំងភ្លាត់ទៀតទេ ។
បុណ្យបច្ច័យ ៤ ដែលកូន ៗ ផ្តួចផ្តើមធ្វើនៅថ្ងៃនេះ ជាសាក្សីនៃកតញ្ញុតាធម៌ របស់កូន ៗ គ្រប់គ្នាចំពោះម៉ែឪ, កូន ៗ សូមលើកបុណ្យកុសលនេះជូនម៉ែឪដោយគោរព, សូមឲ្យម៉ែឪ បានបុណ្យនេះជាទីពឹងគ្រប់ ៗ ជាតិ និងជាគ្រឿងឧបត្ថម្ភឲ្យម៉ែឪមានអាយុវែង ព្រមទាំងបានជាសះស្បើយចាករោគាព្យាធិ មានសុខភាពល្អបរិបូណ៌ ដើម្បីជាម្លប់ដ៏ត្រជាក់ត្រជុំសុខដុមក្សេមក្សាន្តរបស់កូនចៅ គ្រប់ ៗ ប្រាណកុំបីខានហោង ។
