ដោយ ថាច់ ប្រីជា គឿន l សារព័ត៌មាន ព្រៃនគរ
មន្ត្រីរាយការណ៍ពិសេសផ្នែកវប្បធម៌ នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ (United Nations Special Rapporteur) អ្នកស្រី Farida Shaheed នឹងបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសវៀតណាម ចាប់ពីថ្ងៃទី ១៨ ដល់ ២៩ ខែវិច្ឆិកា នេះ ដើម្បីពិនិត្យមើលនូវការអនុវត្តតាមកិច្ចព្រមព្រៀងរបស់អាជ្ញាធរវៀតណាម ក្នុងការ សន្យា និងធានាថា រាល់ជនជាតិទាំងអស់មានសិទ្ធិរក្សាវប្បធម៌របស់ពួកគេនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម ។
យោងតាមអត្ថបទដែលបានចុះផ្សាយនៅលើគេហទំព័រសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ លោកស្រី Farida Shaheed បានថ្លែងថា “ផ្ដើមចេញពីផលប៉ះពាល់នៃវិស័យទេសចរណ៍ ស្ដីពីសិទ្ធិវប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវិមានអនុស្សាវរិយ៍ ជាដើម ខ្ញុំនឹងវាយតម្លៃបាននូវរាល់បញ្ហាការ អនុវត្តស្ដីពីសិទ្ធិ វប្បធម៌នៅវៀតណាម” ។
លោកស្រីបានបន្តទៀតថា គាត់មាន “គម្រោងជួបចរចាជាមួយភាគីទាក់ទិនដែលអនុវត្តបានល្អ និង ឧបសគ្គដែលបានកើតឡើងពីការទទួលបាននូវការចូលរួមរក្សាវប្បធម៌នៅក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ ក្នុងនោះ មានសិទ្ធិទទួលបាននូវការកម្សាន្តសិល្បៈ សេរីភាពនៃការបញ្ចេញស្នាដៃសិល្បៈ និងគំនិតច្ឆៃប្រឌិត ដើម្បី បង្ហាញពីអត្តសញ្ញាណនៃមនុស្សម្នាក់ ក៏ដូចជាការចូលរួមរក្សាកេរដំណែលវប្បធម៌” ។
នេះជាដំណើរស្វែងយល់ជាក់ស្ដែងជាលើកដំបូងសម្រាប់អ្នកជំនាញឯករាជ្យម្នាក់ ដែលបានចាត់តាំង ឡើង ដោយគណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្ស នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីពិនិត្យមើលនូវការអនុវត្ត និង ឧបសគ្គ សម្រាប់ការអនុវត្តរក្សាវប្បធម៌ ហើយជម្រុញឲ្យមានការអនុវត្តក្នុងការរក្សាវប្បធម៌របស់ពួកគេ ។
ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ច ១០ ថ្ងៃ នេះ មន្ត្រីរាយការណ៍ពិសេស ផ្នែកវប្បធម៌របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ នឹងជួបជាមួយភាគីទាក់ទិនដែលជាប់ទាក់ទងនឹងវប្បធម៌ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលបក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម ស្ថាប័នរដ្ឋថ្នាក់ជាតិ ថ្នាក់មូលដ្ឋាន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល ។
លោកស្រី Shaheed បំពេញទស្សនកិច្ចនេះ តាមការអញ្ជើញរបស់រដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ឲ្យទៅមើលនូវ តំបន់មួយចំនួនដូចជា ហាណូយ, ទីក្រុងព្រៃនគរ, ហោយអាង និងតំបន់ទេសចរណ៍សាប៉ា ។
តាមគម្រោង មន្ត្រីរាយការណ៍ពិសេស ផ្នែកវប្បធម៌របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ នឹងធ្វើសន្និសីទកាសែត មួយ នៅរដ្ឋធានីហាណូយ នាថ្ងៃសុក្រ ទី ២៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៣ នៅការិយាល័យ UNDP ដើម្បីចែក រំលែកនូវលទ្ធផលដែលខ្លួនបានត្រួតពិនិត្យក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ ។
លោកស្រី Farida Shaheed បានធ្វើការជាង ២០ ឆ្នាំ ក្នុងការជម្រុញឲ្យមានការការពារដល់វិស័យ រក្សា វប្បធម៌ តាម រយៈធ្វើជាគម្រោងដើម្បីជំនួយដល់ការការពារវប្បធម៌ សម្រាប់ក្រុមជនដែលងាយរង ផលប៉ះពាល់ ដូចជា ស្ត្រី , កសិករ , សាសនា និងជនជាតិភាគតិច ។
សព្វថ្ងៃ ខ្មែរក្រោម ជាជនជាតិដើមនៃដែនដីកម្ពុជាក្រោម ឬ ភាគខាងត្បូងវៀតណាម ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាល វៀតណាម ចាត់ទុកថា ជាជនជាតិភាគតិចមួយក្នុងចំណោមជនជាតិភាគតិចទាំង ៥៣ នៅក្នុងប្រ ទេសវៀតណាម ។ សហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក តែងចេញសេចក្ដី រាយការណ៍ជាបន្តបន្ទាប់ថា វៀតណាមតែងតែរំលោភសិទ្ធិលើពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម ក្នុងនោះ មានការហាម ពលរដ្ឋ ខ្មែរក្រោមអានប្រវត្តិដែនដីកម្ពុជាក្រោម ជាដើម ។
កាលពីឆ្នាំ ២០០៥ ព្រះតេជព្រះគុណ ថាច់ លីភោ នៅវត្តកំពង់ក្សាយ ទីរួមខេត្តព្រះត្រពាំង ត្រូវបានអាជ្ញា ធរចវៀតណាម ចាប់ផ្សឹកនិងដាក់ពន្ធនាគារ ដោយគ្រាន់តែព្រះសង្ឃអង្គនេះ បានថតចម្លងសៀវភៅប្រវត្តិ កម្ពុជាក្រោម ដែលមានចំណងជើងថា “ទុក្ខខ្មែរក្រោម” ចែកដល់ព្រសង្ឃអាននៅតាមវត្តអារាមនានា ៕
